Skarga do Strasburga, zwykle odnosząca się do skargi złożonej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) w Strasburgu, może przynieść kilka korzyści. Przede wszystkim, jeśli Trybunał uzna, że doszło do naruszenia praw gwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka, wydaje orzeczenie stwierdzające to naruszenie.

Podstawowe informacje o skardze indywidualnej do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu [Trybunał lub ETPC] jest europejskim organem sądownictwa międzynarodowego, który został powołany na mocy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka [Konwencja lub EKPC] z 1950 r. do badania skarg międzypaństwowych (art. 33) i indywidualnych (art. 34) oraz wydawania opinii doradczych (art. 47). I. Kto może wnieść skargę Skargi indywidualne tzw. skargi do Trybunału w Strasburgu mogą wnosić osoby, grupy jednostek i organizacje pozarządowe (ratione personae) podlegające jurysdykcji państw, które ratyfikowały Konwencję (47 państw europejskich). Podmioty te mogą zarzucić naruszenia praw zawartych w Konwencji lub jej Protokołach. Rzeczpospolita Polska ratyfikowała EKPC w dniu 19 stycznia 1993 r., ale skargi przeciwko niej można składać na naruszenia praw człowieka, które nastąpiły po 1 maja 1993 r. II. Zakres skargi Skarżyć można jedynie działania lub zaniechania organów władzy publicznej, tj. sądów, administracji państwowej, samorządowej, itd. Tym samym Trybunał w Strasburgu nie rozpatrzy skargi na działania osób prywatnych lub osób prawnych (przedsiębiorstw, spółek) – chyba, że wykonują one zadania zlecone przez organy państwowe (w ramach władzy publicznej). Prawo do składania skarg do Strasburga posiadają zatem osoby fizyczne oraz osoby prawne (przedsiębiorstwa, spółki prawa handlowego, organizacje pozarządowe). Osoby prawne mają ograniczony katalog zarzutów, są to przede wszystkim zarzuty związane z rzetelnością prowadzenia postępowania sądowego, poszanowania mienia oraz ochrony własności prywatnej. Tytułem przykładu w sprawie Kreuz przeciwko Polsce, skarżący wygrał, albowiem Trybunał stwierdził, że postępowanie sądowe (gospodarcze) przekroczyło „rozsądny termin” (postępowanie trwało około 10 lat) – tym samym doszło do naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego. Zaznaczyć należy, że skarżący musi uważać się osobiście i bezpośrednio za ofiarę naruszenia EKPC, tj. nie można wnieść skargi za kogoś, ani w interesie ogólnym, jako actio popularis. Trybunał rozpoznaje skargi bez pobierania opłat sądowych. III. Katalog postanowień Konwencji EKPC chroni w szczególności następujące prawa i wolności: prawo do życia; zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania; prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; prawo do odszkodowania za niesłuszne zatrzymanie, aresztowanie i skazanie; prawo do rzetelnego procesu sądowego w sprawach cywilnych i karnych (w szczególności przewlekłość postępowania sądowego); prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego; prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo do wolności wyrażania opinii; prawo do wolności zrzeszania się i stowarzyszania się; prawo do skutecznego środka odwoławczego; prawo do poszanowania mienia – prawo do ochrony własności prywatnej; zakaz dyskryminacji prawo do nauki; prawo do głosowania i kandydowania w wyborach; prawo do swobodnego poruszania się; prawo do równości małżonków. IV. Podstawowe kryteria dopuszczalności skargi (tj. wymogi, od których uzależnia się czy Trybunał rozpatrzy merytorycznie skargę) Materialny (merytoryczny) zakres skarg (ratione materiae) Skarga wnoszona do Trybunału winna dotyczyć zarzutów naruszenia tylko praw i wolności człowieka zawartych w Konwencji i jej Protokołach dodatkowych. Wykorzystanie krajowych środków odwoławczych (ratione iuris) Przed wniesieniem skargi do Trybunału konieczne jest wykorzystanie krajowej ścieżki odwoławczej, która może doprowadzić do zadośćuczynienia skutkom naruszenia praw lub bezpośrednio do usunięcia tychże skutków. Środkami odwoławczymi są, co do zasady w sprawach cywilnych i karnych apelacja i skarga kasacyjna/kasacja do Sądu Najwyższego, zaś w sprawach administracyjnych skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W drodze wyjątku można nie skorzystać z krajowych środków odwoławczych, jednakże tylko w przypadku, kiedy wykaże się, że te środki i tak okazałyby się nieskuteczne. Termin do wniesienia skargi do Trybunału (ratione temporis) Termin na wniesienie skargi do Trybunału obecnie wynosi 4 miesiące i liczony jest od dnia doręczenia stronie ostatecznego orzeczenia w skarżonej sprawie. Termin uległ skróceniu na mocy Protokołu nr 15 do Konwencji, który wszedł w życie w dniu 1 lutego 2022 r. (więcej o skróceniu terminu). Zakaz anonimowości Warunkiem rozpoznania skargi przez Trybunał jest podanie pełnych danych personalnych, w tym imienia, nazwiska, daty i miejsca urodzenia, obywatelstwa itp. wraz ze złożeniem własnoręcznego podpisu na skardze. Skargi wniesione jako anonimowe nie są rozpoznawane. Skarga identyczna, co do istoty Trybunał nie rozpatruje spraw, które były już przedmiotem jego rozpatrzenia i zakończyły się wydaniem orzeczenia lub spraw, które zostały poddane innej międzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia i jeśli skarga nie zawiera nowych, istotnych informacji. Znaczący uszczerbek skarżącego (ratione valoris) W sprawie musi wystąpić tzw. znaczący uszczerbek – w przeciwnym przypadku Trybunał może uznać skargę za niedopuszczalną i jej nie rozpatrzy chyba, że poszanowanie praw człowieka wymaga jej merytorycznego rozpatrzenia, gdy nie została ona należycie rozpatrzona przez sąd krajowy. Polubowne załatwianie skarg Konwencja przewiduje, że na każdym etapie postępowania Trybunał może zalecić zainteresowanym stronom rozwiązanie sprawy na drodze polubownej, z uwzględnieniem żądania o zadośćuczynienie. Nadużycie prawa do skargi Skarga zostanie uznana za nadużycie prawa do skargi, w szczególności w przypadku, gdy w skardze: znajdą się nieprawdziwe informacje, w pismach zostanie użyty obraźliwy język bądź dojdzie do naruszenia zasady poufności procedury polubownego rozstrzygania sporów. Skarga może zostać także uznana, jako nadużycie prawa przez Trybunał, kiedy w sposób oczywisty będzie dokuczliwa i pozbawiona rzeczywistego celu. Oczywista bezpodstawność skargi Skarga nie może być oczywiście bezpodstawna, co oznacza, że jeżeli na etapie wstępnego rozpoznania Trybunał uzna, że naruszenie EKPC nie zostało dostatecznie wykazane w skardze, to nie będzie ona dalej rozpoznawana. V. Rozpoznanie skargi przez Trybunał Dopiero po uznaniu przez Trybunał skargi za dopuszczalną, przystąpi on do jej w pełni merytorycznego rozpoznania z udziałem przedstawicieli stron w procedurze kontradyktoryjnej. Konwencja gwarantuje publiczny charakter rozpraw i jawność dokumentów. Trybunał może orzec o przyznaniu słusznego zadośćuczynienia pokrzywdzonej stronie, na które składa się: szkoda o charakterze majątkowym, szkoda o charakterze niemajątkowym oraz koszty i wydatki. Wyrok ostateczny jest wiążący, a nad jego wykonaniem czuwa Komitet Ministrów Rady Europy. W naszej Kancelarii zajmujemy się kompleksową obsługą klienta w zakresie składania skarg indywidualnych do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, w szczególności: analizą stanu faktycznego sprawy pod kątem kryteriów dopuszczalności; sporządzaniem skarg indywidualnych do Trybunału oraz dalszą reprezentacją przed Trybunałem i na etapie wykonania wyroku przed Komitetem Ministrów Rady Europy. Polecane strony internetowe: Europejski Trybunał Praw Człowieka Wyszukiwarka orzeczeń Trybunału Tekst Konwencji w polskiej wersji językowej

Prezentujemy wzór skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Stasburgu, publikowany na stronie internetowej Helsinskiej Fundacji Praw Człowieka, wzbogacony o instrukcje i wyjaśnienia dotyczące poprawnego uzupełnienia poszczególnych części formularza. WZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA Rada Europy Strasburg, Francja Skarga na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Artykułu 45-47 Regulaminu Trybunału Adres pocztowy na który należy wysyłać skargę: The Registrar Europan Court of Human Rights Council of Europe F-67075 Strasbourg – Cedex France I. STRONY A. SKARŻĄCY / SKARŻĄCA (Należy przedstawić informacje dotyczące skarżącego/skarżącej i ewentualnie jego/jej reprezentanta/reprezentantki) 1. Nazwisko .......................................................................................... 2. Imię (imiona)..................................................................................... Płeć: mężczyzna/kobieta (podkreślić) 3. Narodowość ............................................ 4. Zawód ..................................................... 5. Data i miejsce urodzenia .......................................................................... 6. Stały adres zamieszkania ......................................................................... 7. Telefon nr.............................. Fax nr.................................... 8. Aktualny adres (jeśli inny niż podany w .............................................. 9. Imię i nazwisko reprezentanta/reprezentantki [1] ........................................ 10. Zawód reprezentanta/reprezentantki ...................................................... 11. Adres reprezentanta/reprezentantki ........................................................ 12. Telefon nr ............................... Fax nr ............................... B. WYSOKA UKŁADAJĄCA SIĘ STRONA (Należy podać nazwę Państwa/Państw, przeciwko któremu/którym skierowana jest skarga) 13..................................................................................................................... II. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE STANU FAKTYCZNEGO (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część II) 14................................................................................................................... III. OŚWIADCZENIE O DOMNIEMANYCH NARUSZENIACH KONWENCJI I/LUB PROTOKOŁÓW WRAZ Z UZASADNIENIEM (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część III) 15.............................................................................................................. IV. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE ART. 35 PAR. 1 KONWENCJI (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część IV. Jeśli jest to konieczne, informacje wymienione w pkt. 16-18 można przedstawić na odrębnej kartce dla każdego zarzutu z osobna) 16. Ostateczne orzeczenie (data; nazwa sądu lub organu, który wydał orzeczenie; rodzaj orzeczenia)...................................................................... 17. Inne orzeczenia (proszę je wymienić w porządku chronologicznym podając dla każdego z nich datę, nazwę sądu lub organu, który je wydał, oraz rodzaj orzeczenia)................................................................................. 18. Czy istnieją lub istniały inne możliwości odwołania się lub skuteczne środki prawne, które nie zostały wykorzystane? Jeśli tak, proszę wyjaśnić, dlaczego nie zostały wykorzystane............................................................... V. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE TEGO, CZEGO DOMAGA SIĘ SKARŻĄCY (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część V) VI. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA PRZED INNYMI ORGANAMI MIĘDZYNARODOWYMI (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część VI) 20. Czy przedstawiał Pan/ przedstawiała Pani powyższe zarzuty innym organom międzynarodowym w celu zbadania lub rozstrzygnięcia? Jeśli tak, należy przedstawić wszystkie szczegóły dotyczące takiego postępowania. ............................................................................................... VII. WYKAZ DOKUMENTÓW (NALEŻY DOŁĄCZYĆ WYŁĄCZNIE KOPIE DOKUMENTÓW, NIE ORYGINAŁY) (Zob. Informacja wyjaśniająca, Część VII. Należy załączyć kopie wszystkich orzeczeń, o których mowa wyżej w Części IV i VI. Jeśli nie posiada Pan/Pani kopii, należy je wykonać. Jeśli uzyskanie kopii nie jest możliwe, proszę wyjaśnić dlaczego. Żadne dokumenty nie będą Panu/Pani zwrócone) 21. a)........................................................................................................... b)............................................................................................................. c).............................................................................................................. VIII. DEKLARACJA I PODPIS(Zob. Informacja wyjaśniająca, Część VIII) 22. Niniejszym oświadczam, że informacje podane w niniejszym formularzu skargi, zgodnie z moją wiedza i przekonaniem, są prawdziwe Miejsce.......................................... Data................................................ (podpis skarżącego/skarżącej lub reprezentanta/reprezentantki) INFORMACJA WYJAŚNIAJĄCA przeznaczona dla osób wypełniających formularz skargi na podstawie art. 34 Konwencji WSTĘP Zawarte tu informacje mają na calu ułatwienie sporządzenia skargi do Trybunału. Proszę przeczytać je uważnie przed wypełnieniem formularza, a następnie sięgnąć do nich podczas wypełniania każdej kolejnej jego części. Wypełniony formularz będzie stanowić Pana/Pani skargę do Trybunału na podstawie art. 34 Konwencji. Będzie on dla Trybunału podstawą do zbadania sprawy. Dlatego też tak ważne jest wypełnienie go wyczerpująco i dokładnie, nawet jeśli oznacza to konieczność powtórzenia informacji, które zostały przekazane Kancelarii Trybunału w poprzedniej korespondencji. Formularz złożony jest, jak można zauważyć, z ośmiu części. Każdą z nich należy wypełnić w taki sposób, aby skarga zawierała wszystkie informacje wymagane na podstawie Regulaminu Trybunału. Poniżej znajdują się informacje wyjaśniające do każdej z części formularza. Na zakończenie Informacji Wyjaśniającej załączamy tekst art. 45 i 47 Regulaminu DOTYCZĄCE FORMULARZA SKARGI I. STRONY – Art. 47 par. 1(a), (b) i (c) (1 – 13) Jeśli skarżących jest więcej niż jeden, należy przedstawić wymagane informacje osobno o każdym z nich; jeśli jest to konieczne, na oddzielnej kartce. Skarżący może ustanowić osobę do reprezentowania go. Taki przedstawiciel musi być adwokatem uprawnionym do prowadzenia praktyki w którymkolwiek z Państw-Stron oraz musi być mieszkańcem jednego z nich; może to być też każda inna osoba dopuszczona przez Trybunał do reprezentowania skarżącego. W przypadku gdy skarżący jest reprezentowany przez inną osobę, odpowiednie informacje z tym związane powinny być zawarte w tej części formularza skargi. Kancelaria będzie prowadzić korespondencję wyłącznie z przedstawicielem ustanowionym przez skarżącego. II. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE STANU FAKTYCZNEGO – Art. 47 par. 1(d) (14) Informacje dotyczące faktów związanych ze skargą powinny być przedstawione w sposób jasny i zwięzły. Należy starać się opisywać wydarzenia w takiej kolejności, w jakiej one nastąpiły z podaniem dokładnych dat. W przypadku gdy stawiane zarzuty dotyczą wielu różnych spraw (np. różnych postępowań sądowych), należy każdą z nich opisać osobno. III. OŚWIADCZENIE O DOMNIEMANYCH NARUSZENIACH KONWENCJI WRAZ Z UZASADNIENIEM – Art. 47 par. 1(e) (15) W tej części formularza należy w sposób możliwie najbardziej precyzyjny wyjaśnić, jakie przepisy Konwencji stanowią podstawę zarzutów stawianych przez Pana/Panią oraz wyjaśnić dlaczego, zdaniem Pana/Pani, fakty przedstawione w części II formularza wskazują na naruszenie tych przepisów. Należy zauważyć, że niektóre artykuły Konwencji pozwalają w pewnych okolicznościach na ingerencję w prawa, które one gwarantują (patrz np. pkt a) do f) art. 5 ust. 1 oraz ust. 2 artykułów od 8 do 11). Jeśli Pana/Pani zarzut jest oparty na takim artykule, należy wyjaśnić, dlaczego Pan/Pani uważa, iż ingerencja będąca przedmiotem skargi nie była usprawiedliwiona. IV. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE ART. 35 par. 1 KONWENCJI – Art. 47 par. 2(a) (16 –18) W tym rozdziale należy przedstawić informacje dotyczące środków odwoławczych podjętych przed władzami państwowymi. Należy wypełnić każdą z trzech części tej rubryki i podać informację dotyczącą wykorzystania środków odwoławczych osobno dla każdego zarzutu stawianego w oparciu o postanowienia Konwencji. W pkt. 18 należy wypowiedzieć się, czy w związku ze stawianymi zarzutami istniały jeszcze inne możliwości odwołania się lub skuteczne środki prawne, które nie zostały wykorzystane. w przypadku, gdy takie środki istniały, lecz nie zostały wykorzystane, należy je określić (np. podając nazwę sądu lub innych organów, do których można było złożyć odwołanie) oraz wyjaśnić, dlaczego ich nie użyto. V. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE TEGO, CZEGO DOMAGA SIĘ SKARŻĄCY – Art. 47 par. 1(g) (19) W tym miejscu należy krótko stwierdzić, co Pan/Pani chce osiągnąć przy pomocy skargi do Trybunału. Należy określić ogólnie swoje roszczenia co do zadośćuczynienia, które Pan/Pani chce wnieść zgodnie z art. 41 Konwencji. VI. OŚWIADCZENIE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA PRZED INNYMI ORGANAMI MIĘDZYNARDOWYMI – Art. 47 par. 2(b) (20) W tym rozdziale należy podać informacje, czy Pan/Pani przedstawiał kiedykolwiek zarzuty zawarte w tej skardze innym organom międzynarodowym w celu zbadania lub rozstrzygnięcia. Jeśli tak, należy przedstawić wszystkie szczegóły, włącznie z nazwa organu, do którego zarzuty były kierowane, datami oraz informacjami dotyczącymi postępowania, które toczyło się przed nimi oraz informacje dotyczące podjętych decyzji. Należy dołączyć kopie stosownych decyzji i innych dokumentów. VII. WYKAZ DOKUMENTÓW – Art. 47 par. 1(h) (21) NALEŻY DOŁĄCZYĆ KOPIE DOKUMENTÓW, NIE ORYGINAŁY! Nie należy zapomnieć o załączeniu do skargi kopii wszystkich wyroków i decyzji wspomnianych w Części IV i VI, jak również kopii wszelkich innych dokumentów, które chciałby Pan/Pani przedstawić Trybunałowi jako dowody (nagrania magnetofonowe, oświadczenia świadków itd.). Należy także wymienić w wykazie wszelkie wyroki i decyzje wydane w sprawie. Załączone kopie wyroków i decyzji powinny zawierać uzasadnienia, a nie tylko samą sentencję orzeczenia. Należy załączyć wyłącznie dokumenty związane z zarzutami przedstawionymi do rozpatrzenia przez Trybunał. VIII. DEKLARACJA I PODPIS – Art. 45 par. 3 (22) W przypadku, gdy skarga jest podpisana przez przedstawiciela skarżącego, należy dołączyć do niej odpowiedni dokument pełnomocnictwa podpisany osobiście przez skarżącego (chyba że został on dołączony już wcześniej). ___________________________ [1] Jeśli skarżący/skarżąca ustanowił(a) adwokata lub inną osobę do reprezentowania go/jej, należy załączyć podpisany formularz pełnomocnictwa Źródło:

Skarga Sociedade Independente de Comunicação – SIC (pol. Niezależne Towarzystwo Komunikacyjne) przeciwko Portugalii, rozstrzygnięta przez ETPC 27 lipca br., dotyczy jednego z najczęstszych

skarga do etpc wzór